छत्रपती शिवाजी महाराज दिसायला कसे होते ?

शिवाजी महाराज दिसायला कसे होते ?

शिवाजी महाराजांना प्रत्यक्ष पाहिलेली अनेक माणसे त्यावेळी होती . पाश्चिमात्यात हेन्री ऑक्झेडन , निकालो मनुची , थेव्हनॉट ,
उस्टीक , इ. तर भारतीयात परमानंद ,
परकलदास इ. परंतू फारच
थोड्या व्यक्तीँनी शिवरायांच्या व्यक्तिमत्वाबद्
दल किँवा शारीरिक ठेवणीबद्दल प्रत्यक्षात
नोंद करुन ठेवली आहे .
शिवछत्रपती कसे दिसत होते ...

इ.स. १६६४ मध्ये
सुरतेच्या लुटीच्या वेळी वखारीतल्या इंग्रज
अधिकारी एस्केलिऑट याने केलेले वर्णन-

"His personality is described by
them , who have seen him , to
be of mean stature (medium
height) lower some what than i
am (when) erect and of an
excellent proportion . Actual in
exercise ane whenever he
speaks seems to smile , a quick
and piercing eye and witter
than any of his people."

अर्थ-
'शिवाजी आपल्या दक्षिणेकडील इतर
मावळ्यांपेक्षा उजळ वर्णाचा असून मध्यम
बांध्याचा आहे . त्याची मान व
खांद्याचा भाग पुढे झुकलेला दिसतो ; परंतु
शरीर मात्र अत्यंत प्रमाणबध्द आहे .
कोणतीही गोष्ट नजरेत तत्काळ
पकडणारी भेदक दूरदृष्टी हे त्याचे खास
लक्षणीय वैशिष्ट्य आहे.'

इ.स. १६६६ साली फ्रेँच प्रवासी थेव्हनॉट
वर्णन करतो ,
"This Raja is short and tawny ,
with quick eyes that shew a
great deal of wit . He eats but
ones a day commonly and is in
good health ."

अर्थ-
"हा राजा ठेँगणा व पिवळसर गौर
वर्णाचा आहे . नेत्र तेजस्वी असून
बुध्दीमत्तादर्शक आहेत . तो दिवसातून
फक्त एकदाच भोजन करतो आणि (तरीही)
त्याची प्रकृती उत्तम आहे ."

इ.स. १६६६ मध्ये राजे आग्र्यात गेले
असताना तिथे परकलदास याने
राजांना पाहिले . तो लिहितो ,

" अर सेवाजी डेल तो हकीर
छोटो सो ही देखता दीस जी । अर
सुरती बहुत अजाइब गौरो रंग
अपुछो राजवी देसौ जी । हिम्मती मरदानगी ने
देखता ही असौ दिसो जू बहुत
मरदानो हिम्मतबुलंद आदमी छो । सेवाजी के
दाढी छै ।"

अर्थ-
" प्रथमदर्शी दिसण्यात शिवाजी हा बांध्याने
किरकोळ आहे . पण त्याचा रंग विलक्षण
गोरा आहे . त्याचे राजतेज असे
की कोणीही त्याला पाहिले की आपोआपच
वाटावे की हा राजाच असला पाहिजे .
त्याची हिम्मत
आणि मर्दुमकी पाहिली की हा बुलंद
हिमतीचा मर्द माणूस असला पाहिजे असे वाटू
लागते . शिवाजीला दाढी आहे ."

कॉस्मा द गार्द या पोर्तुगीजाने केलेले वर्णन
(१६९५)
" With a clear and fair nature
had given him the greatest
perfections specially that they
seemed to dart rays to fire . To
these was added a quick , clear
and acute intelligence."

अर्थ-
"राजांचा चेहरा मोहक होता . निर्सगाने
त्याला असावी तशी चेहरेपट्टी दिलेली होती .
विशेषतः त्याचे काळेभोर व विशाल नेत्र
एवढे तेजस्वी होते की जणू त्यातून
अग्निस्फुल्लिँग बाहेर पडत आहेत ."

राज्याभिषेकाप्रसंगी प्रत्यक्ष पाहून इंग्रज
वकील हेन्री ऑक्झेडने शिवरायांचे लिहिलेले
वर्णन-

"शिवाजी महाराज ४७ वर्षाचे असून देखणे
होते . त्यांच्या चर्येवरुन
त्यांची बुध्दीमत्ता व चाणाक्षपणा सहज
ध्यानात येई . त्यांचा वर्ण इतर
मराठ्यांपेक्षा पुष्कळच गौर होता .
त्यांची दृष्टी तीक्ष्ण असून नाक सरळ व
बाकदार होते . त्यांच्या दाढीस
निमुळतेपणा असून मिशी बारीक म्हणजे विरळ
होती . त्यांचे बोलणे निश्चयात्मक , स्पष्ट
पण जलद होते ."

जय शिवराय!